Türk demokrasi tarihi içerisinde akla gelen ilk isimlerden birisi olan Adnan Menderes’in ölümünün 63. yıldönümünde anılmaya devam ediyor. Peki, Adnan Menderes kimdir? Adnan Menderes olayı nedir? Adnan Menderes hangi suçtan yargılandı? Adnan Menderes Türkiye için ne yaptı? Adnan Menderes sağcı mı solcu mu?
ADNAN MENDERES KİMDİR?
Adnan Menderes (1899, Aydın – 17 Eylül 1961, Bursa) Tam adı, Ali Adnan Ertekin Menderes, 1950-60 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti’nin başbakanlığını yapmış, İstiklal Madalyası sahibi Türk siyasetçi, devlet adamı ve hukukçudur.
ADNAN MENDERES OLAYI NEDİR?
Serbest Cumhuriyet Fıkrası, Cumhuriyet Halk Partisi ve Demokrat Parti’de siyaset yapan Adnan Menderes, 27 Mayıs darbesini yapan cuntacıların özel olarak kurdukları mahkeme tarafından idama çarptırılmıştır.
Dönemin ABD Başkanı, Fransa Cumhurbaşkanı, İngiltere Kraliçesi, Almanya Başbakanı, Pakistan Devlet Başkanı ve İran Şahı, idamların durdurulması için Milli Birlik Komitesine defalarca çağrıda bulumuşlar, ancak karar verilen idamlar dönemin bakanları Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan için 16 Eylül 1961’de, Başbakan Menderes için ise 17 Eylül 1961’de gerçekleşmiştir. Bu olay Türk demokrasisine kara bir leke olarak geçmiştir.
TBMM 1990 yılında çıkardığı yasayla Menderes ve beraber idam edilenlere itibarlarını iade etmiştir.
ADNAN MENDERES HANGİ SUÇTAN YARGILANDI?
Adnan Menderes ve üç eski bakan, Geyikli Olayları nedeniyle “CHP’li iki milletvekilinin seyahat özgürlüğünü engellemek” suçlamasıyla yargılanmışlar ve 19 ve 23 Eylül 1959 günleri Soruşturma Heyeti olarak bölgeyi gezen CHP milletvekillerinin seyahat özgürlüklerini kısıtladıkları gerekçesiyle mahkûm olmuşlardır.
ADNAN MENDERES TÜRKİYE İÇİN NE YAPTI?
Yabancı sermayeyi teşvik yasası çıkarıldı. Gelen krediler özellikle tarım alanında kullanılmaya başladı. Tarımda makineleşme çalışmaları yoğunlaştırıldı. Marshall Planı’nın da katkısıyla ülkede yeni sanayi tesisleri kuruldu. 1954 yılında Türkiye Vakıflar Bankası kuruldu.
ADNAN MENDERES SAĞCI MI SOLCU MU?
Merkez sağ liderleri olan Adnan Menderes ve Süleyman Demirel, sıklıkla milliyetçi söylemlere başvurmuşlardır. Menderes, milliyetçi söylemleri 1957 seçimleri öncesinde din ve milliyetçilik motiflerini öne çıkararak Vatan Cephesi kurma çağrısı yapmıştır.
