Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın, iktidar savunma fonuna yeni kaynaklar sağlamak için halka vergi koyma planı yaparken, Kahramanmaraş merkezli depremin ardından kurulan ‘Afet Yeniden İmar Fonu’nda 1.5 yıldır toplanan paralar kayıplara karıştı. 15 Mart 2023’te kurulan fonun hesaplarına ulaşılamadı ve Hazine ve Maliye Bakanlığı, fonla ilgili hiçbir veri paylaşmadı. Kuruluşundan bu yana uygulama yönetmeliğinin çıkması beklenirken, 2 Şubat 2024’te çıkarılabildi. Ancak yönetmelik çıktıktan sonra da fonla ilgili belirsizlik devam etti. Fonun ne kadar toplandığı, kimlerden bağış alındığı ve paraların nereye aktarıldığı gibi temel sorular cevapsız kaldı. Bu nedenle fon kamuoyunda ‘zifiri karanlık fon’ olarak adlandırıldı.
Fonun denetimi Sayıştay tarafından değil, bağımsız denetim şirketlerine yaptırılması gerekiyor. Yasaya göre, fonun kaynakları ve para transferleri üç aylık dönemlerle kamuoyuna açıklanmalıdır. Ancak fon hakkında en az altı kez bilgi verilmesi gereken halde, hiçbir açıklama yapılmadı. Fonun geniş bir kaynak yelpazesi bulunmakla birlikte, fona bağışlardan, bütçe aktarımlarına ve dış borçlanmaya kadar her yerden para aktarıldığı biliniyor.
‘Afet Yeniden İmar Fonu’ için oluşturulan kanunlara göre, fonun kaynakları ve harcamaları yönetmelik gereği üç aylık dönemlerle kamuoyuna açıklanması gerekiyor. Ancak bu zorunluluğa rağmen fon hakkında hiçbir açıklama yapılmadı. Ayrıca, fonun denetimi konusunda da şeffaf bir politika izlenmediği için, fonun ne kadar güvenilir ve etkili bir şekilde yönetildiği belirsizdir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, ‘Afet Yeniden İmar Fonu’ adı altında toplanan paraları ve harcamaları halka açık bir şekilde paylaşmalıdır. Aksi takdirde, fonun ne kadar etkili bir şekilde kullanıldığı ve depremin yol açtığı zararların nasıl onarıldığı konusunda şeffaf olmayan bir yönetim anlayışının olduğu düşünülebilir. Bu nedenle, fonun yönetimi ve denetimi konusunda daha şeffaf ve hesap verebilir bir politika izlenmesi önemlidir.
