Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), “Deniz Taşımacılığı 2024 Değerlendirmesi: Deniz Geçiş Noktalarının Seyri” raporunu basına sundu. Rapora göre, küresel deniz ticareti 2022’deki daralmanın ardından toparlanmaya başladı ve 2023’te yaklaşık 12,3 milyon tona ulaşarak yüzde 2,4 büyüdü. Bu yıl ise deniz ticaretinin demir cevheri, kömür ve tahıl gibi dökme yük emtialarının yanı sıra konteynerle taşınan mal talebinin artmasıyla yüzde 2’lik mütevazı bir büyüme bekleniyor.
Konteyner ticaretinin yüzde 3,5 artması öngörülürken, küresel deniz ticaretinde devam eden zorluklar, Ukrayna’daki savaş ve Orta Doğu’daki jeopolitik gerginlikler ile değişen rotalara adapte olma gerekliliği gibi unsurları içeriyor. Panama ve Süveyş kanallarındaki trafikte yaşanan düşüşler, iklim değişikliği ve bölgesel çatışmalar nedeniyle kaynaklanarak, diğer geçiş noktalarında da benzer sorunlara yol açtı.
Yapılan hesaplamalara göre, uzun süren rotalar liman tıkanıklıklarına, yüksek maliyetlere, karbon emisyonlarına ve mürettebat ücretlerinde artışa neden oldu. Özellikle Afrika’nın etrafından seyahat eden gemilerin AB’nin Emisyon Ticaret Sistemi kapsamında ek emisyon maliyetine maruz kalması, sektör üzerindeki baskıyı arttırdı. Bu durum, küresel ton-mil dengesini de artırarak sektörde büyük zorluklara yol açtı.
Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletleri (SIDS) ve En Az Gelişmiş Ülkeler (LDC), aksaklıklardan ve maliyet artışlarından en çok etkilenen ülkeler olarak öne çıkıyor. Denizcilik sektörünün yaşadığı zorluklar, iklim değişikliği ve sahte gemi tescilleri gibi sorunlara dikkat çekiyor ve yeşil dönüşüm, liman verimliliği ve güvenliği sağlamaya odaklanarak çözüm önerileri sunuyor.
UNCTAD yetkililerine göre, küresel deniz ticaretinin büyüme potansiyeli aşağı yönlü risklerle dolu. Jeopolitik gerginlikler, uluslararası çatışmalar ve ekonomik belirsizlikler sektörü olumsuz etkilerken, tüketici fiyatları da bu durumdan etkileniyor. Navlun fiyatlarındaki artışın tüketici fiyatlarına yansıması, küresel ekonomi için de risk oluşturuyor. Bu nedenle, sektörde yapılan yatırımların artması ve krizlerin yönetilmesi gerekliliği vurgulanıyor.
